Alster Antoni

Urodził się w 1903 r. w Rzeszowie, w rodzinie żydowskiej jako Nachum/Nuchim Alster. W późniejszym okresie nie był w stanie sprecyzować swojej narodowości. Niekiedy twierdził, że jest Polakiem, innym razem, że Żydem, a jeszcze innym, że Żydem-Polakiem.

Nie był wybitnie wykształcony, gdyż najpierw ukończył szkołę powszechną, a następnie szkołę wieczorową. W tej ostatniej, która mieściła się w Krakowie, uczył się grafiki i rysunku. Dzięki temu zarabiał na życie realizując prywatne zlecenie. Ponadto pracował jako palacz w kopali „Wanda” w Sierszy Wodnej. Wówczas, a była to pierwsza połowa XX w., zainteresował się ruchem komunistycznym. W Polsce istniał on wówczas pod szyldem nielegalnej Komunistycznej Partii Robotniczej Polski, przemianowanej w 1925 r. na Komunistyczną Partię Polski.

Alster, już jako działacz partyjny, został po raz pierwszy zatrzymany pod zarzutem kolportowania prasy wywrotowej, za co przesiedział siedem miesięcy w krakowskim więzieniu. Następnie wrócił do Rzeszowa, gdzie kontynuował swoją działalność komunistyczną pod pseudonimami m.in. „Antek” i „Hans”. Jednocześnie zarabiał na życie pracując w różnego rodzaju drukarniach.

W kolejnych latach dwudziestolecia międzywojennego Alster kontynuował swoją nielegalną działalność. Między innymi trafił wtenczas na nauki do Międzynarodowej Szkoły Leninowskiej. Po jej ukończeniu wrócił do Polski i działał w KPP na Górnym Śląsku oraz w Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy we Lwowie. W 1936 r. ponownie trafił za kratki, przez co prawdopodobnie udało mu się przeżyć czystki stalinowskie.

Po wybuchu II wojny światowej zbiegł z tarnowskiego więzienia i wyjechał na Wschód, najpierw do Tarnopola, a potem do Lwowa. Tam był aktywny na różnych polach. Był m.in. działaczem związków zawodowych, pracował przy budowie umocnień przyfrontowych, kierował drukarnią, czy też był inspektorem pracy w Obwodowym Komitecie Związku Przemysłu Spirytusowego.

Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej bardzo chciał wrócić do okupowanej przez hitlerowców Polski. Jego prośby, kierowane do Kominternu, nie zostały jednak uwzględnione. Przebywał on wówczas m.in. na Kaukazie, gdzie pracował np. w sowieckich związkach zawodowych rożnych profesji. Niemniej w 1942 r. udało mu się dostać na kurs do Kusznarenkowa, gdzie szkolono komunistów, których Sowieci zamierzali przerzucić do Polski na konspiracyjną robotę partyjną.

Pomimo, że kurs ten ukończył z bardzo dobrą opinią, wystawioną mu przez Jakuba Bermana, pozostał w ZSRS. Początkowo wykorzystywano go w pracach Związku Patriotów Polskich, a następnie w sierpniu 1943 r. trafił na stanowisko politruka do 2. Dywizji Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego, tzw. Armii Berlinga, którą komuniści tworzyli w ZSRS od połowy 1943 r. Został zatem członkiem elitarnego, z punktu widzenia komunistów, gremium, w skład którego weszło wielu ważnych w okresie stalinowskim działaczy partyjnych. Politrukami w Armii Berlinga byli m.in. Hilary Minc, Edward Ochab, Stanisław Radkiewicz czy też Roman Zambrowski.

W 1944 r. Alstera skierowano do Polskiego Sztabu Partyzanckiego, którego zadaniem było przygotowanie grup dywersyjnych, zrzucanych na tyły sił niemieckich. Tam oczywiście piastował stanowisko oficera politycznego.

Jeszcze w tym samym roku został członkiem PPR, ale przede wszystkim objął stanowisko kierownika Wydziału Wojskowego tej partii. Do jego zadań należał odpowiedni dobór kadr oficerskich oraz czuwanie nad ideowym obliczem komunistycznego tzw. ludowego Wojska Polskiego.

Na początku 1945 r. Alster został przedstawicielem komunistycznego Rządu Tymczasowego na Pomorze Gdańskie. Ponadto od kwietnia 1945 r. do maja 1947 r. pełnił funkcje I sekretarza KC PPR w Bydgoszczy. Tam odpowiadał za fałszerstwa wyborcze m.in. w trakcie tzw. referendum ludowego, i zwalczanie działaczy Polskiego Stronnictwa Ludowego. Ponadto to on przyczynił się do przeniesienia stolicy województwa pomorskiego z Torunia do Bydgoszczy.

Po odejściu z lokalnej polityki Alster trafił do centrali PPR/PZPR, gdzie pracował m.in. w Biurze Organizacyjnym Komitetu Centralnego. W 1952 r. został nawet kierownikiem Wydziału Organizacyjnego KC PZPR.

Po ucieczce Józefa Światły kierownictwo partyjne rozwiązało zbrodnicze Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, a w jego miejsce utworzyło Komitet ds. Bezpieczeństwa Publicznego oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Szefem tej pierwszej instytucji został Władysław Dworakowski, a jego pierwszym zastępcą Antoni Alster, który wedle opinii wielu był faktycznym szefem KdsBP. Wobec powyższych odpowiedzialność za całą aktywność tego organu spada na Alstera.

Alster miał na tyle silne wpływy i był oceniany na tyle dobrze, że po rozwiązaniu KdsBP został wiceministrem ówczesnego bezpieczniackiego resortu, czyli MSW. Nie był jednak wiceszefem malowanym. Poległy mu bowiem piony, takie jak Departament III (zwalczanie wszelkich możliwych wrogów ustroju), Biuro „B” (obserwacja), Biuro „W” (perlustracja korespondencji), itd. Co więcej, to właśnie wiceminister Alster był gorącym zwolennikiem utworzenia specjalnego pionu (późniejszy Departament IV MSW), który odpowiadałby za walkę z Kościołem Katolickim.

W kolejnych latach polityczna pozycja Alstera słabła. Przede wszystkim coraz mocniejsi byli antysemici spod szyldu Mieczysława Moczara. Ponadto Alster był niedyskretny i dzielił się swoją wiedzą operacyjną z różnymi, nieuprawnionymi do tego osobami. Ostatecznie z MSW odszedł w kwietniu 1962 r. Trafił wówczas do Ministerstwa Gospodarki Komunalnej. Dodatkowo poświecił się swojej pasji, jaką była grafika.

W 1967 r. został całkowicie odstawiony na boczny tor, a w 1968 r. był inwigilowany przez SB. Zmarł we wrześniu tego samego roku i został pochowany na Powązkach Wojskowych w Warszawie.

 

Paweł Sztama

 

Tekst powstał dzięki dofinansowaniu ze środków otrzymanych z Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, w ramach programu PROO – Program Rozwoju Organizacji Obywatelskich.