Ćwik Jan

Urodził się w 1921 r. w Byczynie pod Chrzanowem. Pochodził z rodziny małorolnych chłopów. W 1934 r. ukończył szkołę powszechną i zaczął pracować w gospodarstwie swoich rodziców. Podobno w okresie II wojny światowej nawiązał kontakt z oddziałem Gwardii/Armii Ludowej, którego dowódcą był Franciszek Szlachcic. Początkowo nie brał jednak udziału w żadnych akcjach bojowych. Do jego zadań należało przechowywanie broni. Dopiero później został komendantem grupy wypadowej i przyjął ps. „Pilnik”. Wówczas miał wziąć udział w co najmniej kilku akcjach wymierzonych w niemieckiego okupanta.

Na początku 1945 r., kiedy front przeszedł przez Małopolskę, Ćwik został organizatorem milicji w Byczynie. Następnie rozpoczął pracę w Powiatowym Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Oświęcimiu. Wówczas, m.in. ze Szlachcicem, torturowa przynajmniej jednego więźnia przetrzymywanego w areszcie. Aresztant ten, w wyniku poważnych obrażeń ciała, trafił do szpitala. Co jednak istotne, „Pilnik” nie odpowiedział za to wykroczenie, pomimo, że sześć lat później było przeciwko niemu prowadzone wewnętrzne postępowanie. Oficer nadzorujący śledztwo przeciwko Ćwikowi umorzył je z powodu przedawnienia…

W 1946 r. pracując w PUBP w Nowym Targu, brał udział w walkach przeciwko antykomunistycznej partyzantce. Prawdopodobnie przeciw oddziałowi legendarnego na Podhalu mjr. Józefa Kurasia ps. „Ogień”. W wyniku walk Ćwik został kontuzjowany i przeniesiony do pracy biurowej. Został pracownikiem kadr różnych instancji bezpieki. Najpierw, przez kilka lat miał etat w Wydziale Personalnym Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie. W pierwszej połowie 1952 r. został tam nawet pełniącym obowiązki naczelnika tego wydziału, ale szybko z tego stanowiska zrezygnował. Sam bowiem przyznawał, że na tę funkcję zupełnie się nie nadawał.

Ostatecznie na początku 1953 r. Ćwik został naczelnikiem Wydziału I Departamentu Kadr MBP, który zajmował się pracownikami operacyjnymi. W tym samym pionie pracował, gdy utworzono Komitet ds. Bezpieczeństwa Publicznego. Jednocześnie otrzymał awans na stopień majora.

Pod koniec 1955 r. został przeniesiony do Grupy Głównego Zarządu Informacji w Departamencie Kadr KdsBP. W niedługim czasie GZI wyłączono jednak ze struktur KdsBP i podporządkowano Ministerstwu Obrony Narodowej. Za tą zmianą podążył także Ćwik, który objął stanowisko szefa Oddziału Kadr GZI.

Po kolejnych zmianach strukturalnych, gdy GZI zamieniono na Wojskową Służbę Wewnętrzną, major został szefem Oddziału Ogólnego (Oddziału V) Szefostwa WSW, który odpowiadał za sprawy kadrowe. Na tym stanowisku pracował przez kilka kolejnych miesięcy, aż w połowie 1957 r. został wysłany do Wojskowego Ośrodka Szkolenia Ogólnego nr 3 w Zegrzu, gdzie zdał maturę.

Rok później wrócił do Szefostwa WSW. Tam pracował najpierw w pionie dochodzeniowo-śledczym, a potem został starszym pomocnikiem szefa Oddziału I Zarządu I Szefostwa WSW. Jednostka ta odpowiadała za zabezpieczenie kontrwywiadowcze m.in. Sztabu Generalnego i instytucji centralnych MON. W 1965 r. został nawet szefem tego Oddziału.

W latach 1965-1966 wyjechał do Wietnamu, do Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli, gdzie skupiał się na kontrwywiadowczym zabezpieczeniu polskiej delegacji. Po powrocie do kraju został zastępcą szefa Oddziału VI Szefostwa WSW, które ochraniało instytucje centralne MON, w tym Zarząd II Sztabu Generalnego, a potem, już po kolejnej reorganizacji WSW był szefem Oddziału IV Zarządu I tej instytucji.

Wedle niepotwierdzonych informacji, pod koniec lat 60 ówczesny pułkownik został członkiem specjalnej grupy, która miała inwigilować wysokich rangą oficerów „ludowego” Wojska Polskiego. Wśród rozpracowywanych miał być ówczesny szef Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego gen. Józef Urbanowicz. Niestety dane te nie są możliwe do zweryfikowania.

W kolejnych latach Ćwik pracował nadal w Szefostwie WSW, a także ponownie wyjechał do Wietnamu. Do Polski wrócił w połowie lat 70 i przeszedł na emeryturę. Zmarł w 2006 r.

Paweł Sztama