Fejgin Anatol

Urodzony w 1909 r. w Warszawie, zastępca szefa Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego, dyrektor X Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.

Fejgin urodził się w zamożnej rodzinie, jako syn Mojżesza. Maturę zdał w 1927 r., by przez dwa lata studiować na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Warszawskiego.

Już w wieku 16 lat Fejgin związał się z młodzieżowymi organizacjami komunistycznymi. Gdy miał 19 lat, w 1928 r. wstąpił do Komunistycznej Partii Polski i z jej ramienia działał w Warszawskim Komunistycznym Związku Młodzieży Polskiej. Za komunizm został dwukrotnie aresztowany i skazany (raz na dwa, potem na cztery lata więzienia). Do wybuchu wojny pracował jako nauczyciel.
W 1939 r. Fejgin przedostał się do Brześcia, a następnie do Lwowa, gdzie pracował jako ekonomista w tamtejszych Zakładach Artyleryjskich, a później w Państwowej Drukarni. W końcu czerwca 1941 r. ewakuował się do obwodu kujbyszewskiego i pracował w sowchozie jako ekonomista i buchalter, a następnie w Zakładach Zbrojeniowych w Kujbyszewie.

W maju 1943 r. wstąpił do 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, gdzie od razu został oficerem politycznym. Brał udział w bitwie pod Lenino. Potem kariera politruka potoczyła się szybko. W lutym 1944 r. został szefem Wydziału Polityczno-Wychowawczego 3 Dywizji Piechoty im Romualda Traugutta, a w styczniu 1945 r. szefem Oddziału Personalnego w Głównym Zarządzie Polityczno-Wychowawczym Wojska Polskiego. W maju 1945 r. wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej.

We wrześniu 1945 r. Fejgina zrobiono zastępcą szefa Informacji Wojska Polskiego – komunistycznego kontrwywiadu. Cztery lata później przeniósł się do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, gdzie został dyrektorem X Departamentu (odpowiedzialnym za walkę z tzw. prowokacją w ruchu robotniczym). Za swoje dokonania został odznaczony Krzyżem Grunwaldu III klasy, Polonia Restituta V klasy i Virtuti Militari V klasy.

Wchodził w skład tzw. Komisji Biura Politycznego do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego, gdzie zapadały wiążące decyzje o kluczowych śledztwach politycznych. Dla partii taką „centralną sprawą” był tzw. spisek w wojsku – procesy przeciwko kierownictwu Wojska Polskiego, które miało być rzekomą imperialistyczną agenturą (zapadły wyroki śmierci i wieloletniego więzienia), i sprawa o odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne przeciwko Władysławowi Gomułce, Marianowi Spychalskiemu i innym. Fejgin był obecny przy biciu aresztowanych, sam też bił. Groził aresztowanym zastosowaniem przymusu fizycznego, jeśli nie przyznają się do popełnienia zarzucanych im przestępstw, akceptował wnioski podwładnych oficerów co do zastosowania wobec aresztowanych długotrwałych nocnych przesłuchań, zalecał stosowanie wobec nich innych form nacisku (karcery, inscenizowanie bicia).

W 1953 r. w MBP zaczęły postępować zmiany spowodowane śmiercią  Stalina i ucieczką do Stanów Zjednoczonych Józefa Światły, zastępcy Fejgina. Część kompromitujących władzę informacji Światło ujawnił na antenie Radia Wolna Europa. W rezultacie 7 grudnia 1954 roku, Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego zostało zlikwidowane. 10 lutego 1954 r. Anatola Fejgina zwolniono z MBP, przeniesiono do rezerwy, wyrzucono z Partii, a w kwietniu 1955 r. aresztowano. 11 listopada 1957 r. Sąd Wojewódzki dla m.st. Warszawy skazał go na 12 lat więzienia za to, że od początku 1950 do końca 1953 r. w Miedzeszynie i Warszawie, jako kierownik grupy specjalnej, później dyrektor Biura Specjalnego, a następnie dyrektor Departamentu X MBP, bezprawnie pozbawił wolności co najmniej 28 osób i spowodował szczególne ich udręczenie. Przetrzymywał je bezpodstawnie w więzieniu od kilku miesięcy do trzech lat i polecił podległym funkcjonariuszom bezpieczeństwa stosować wobec niektórych z nich przymus fizyczny i psychiczny.

W październiku 1958 r. Najwyższy Sąd Wojskowy umorzył inne zarzuty wobec Fejgina i 9 innych „oficerów” Głównego Zarządu Informacji WP o przestępstwa związane ze sfingowanymi sprawami „spisku w wojsku\" (tzw. sprawę bydgoską i zamojsko-lubelską).
3 października 1964 r. Rada Państwa skorzystała z prawa łaski i pięć dni później Fejgin, a także Romkowski i Różański wyszli na wolność.

W 1985 r. Fejgin złożył wniosek o przyjęcie go do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację i przyznanie uprawnień kombatanckich z tytułu służby wojskowej w okresie wojny w 1 Dywizji im Tadeusza Kościuszki, a następnie w Głównym Zarządzie Polityczno-Wychowawczym WP. Uprawnienia otrzymał. W związku z jego dawną działalnością w MBP w lutym 1990 r. Zarząd Główny ZBoWiD wznowił postępowanie weryfikacyjne i uchylił decyzję przyznającą Fejginowi uprawnienia kombatanckie. Fejgin odwołał się do Naczelnego Sądu Administracyjnego, wnosząc o uchylenie decyzji, jego wniosek został jednak odrzucony.

Anatol Fejgin zmarł w 2003 r. w Warszawie, pochowany został na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Stanisław Płużański