Moczar Mieczysław

Właściwie Mykoła Demko vel Diomko, pseudonim Mietek, urodzony w 1913 r. w Łodzi, „ludowy” partyzant, generał dywizji Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, minister spraw wewnętrznych, poseł na Sejm PRL, agent sowieckiego wywiadu GRU.

Syn Bronisławy Wierzbickiej, katoliczki, i Tichona Demki vel Diomki, wyznania prawosławnego. Ukończył szkołę powszechną w Łodzi i trzyletnie kursy zawodowe. Pracował w fabryce włókienniczej, z której został zwolniony. Od 1937 r. w Komunistycznej Partii Polski. W latach 1938–1939 więziony za działalność antypolską. Po wybuchu wojny pracował dla GRU, które wysłało go na przeszkolenie do Smoleńska, następnie do Gorkiego, potem przerzucany na tereny okupacji niemieckiej.

Od 1942 r. dowódca Gwardii Ludowej i Armii Ludowej w okręgu łódzkim, kieleckim i lubelskim. Po 1945 r. działał w Komitecie Centralnym Polskiej Partii Robotniczej, kierownik Grupy Operacyjnej Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego ds. województwa łódzkiego, od 8 czerwca 1945 do 1948 r. szef Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi.

Od 25 maja do 5 września 1948 r. był pomocnikiem ministra bezpieczeństwa publicznego do spraw operacyjnych. Wojewoda olsztyński, potem przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, następnie w Białymstoku i Warszawie.

W latach 1956–1981 był członkiem KC PZPR. Od kwietnia do listopada 1956 r. minister do spraw PGR. Od listopada 1956 roku do grudnia 1964 r. wiceminister spraw wewnętrznych, a następnie – do lipca 1968 r. – minister tego resortu.

Przywódca tzw. frakcji „partyzantów’ w PZPR, która prowadziła antysyjonistyczną propagandę w marcu 1968. Po grudniu 1970, kiedy został członkiem Biura Politycznego KC PZPR, zaczął tracić wpływy, ostatecznie trafiając na boczny tor prezesa Najwyższej Izby Kontroli. Musiał zadowolić się funkcjami w Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD).

Zmarł w 1986 r. w Warszawie, pochowany w Rąblowie na polu bitwy partyzanckiej.

Stanisław Płużański