Orliński Jan

Właściwie Jan Unterweiser, urodzony w 1908 roku w Krakowie, pułkownik, stalinowski prokurator wojskowy.

Syn urzędników Pawła i Amalii z Fenigerów. Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego (1930). Przed wojną aplikant adwokacki w Krakowie i adwokat. W latach 1941-1943 robotnik w Kamionce Strumiłowej, Lublinie i Lwowie.

W Ludowym Wojsku Polskim od 20 września 1944 roku. W latach 1945-1950 oficer dochodzeniowy, śledczy, podprokurator i wiceprokurator Wojskowej Prokuratury Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Krakowie.

Jan Orliński przygotował akt oskarżenia przeciwko 32-letniemu Czesławowi Plichcie, żołnierzowi II Korpusu gen. Andersa, który po wojnie wrócił do Polski. W 1949 roku ze stojącego na bocznicy, od dawna nieczynnego parowozu wykręcił kilka części i sprzedał je na złom. Zdaniem Orlińskiego Plichta – jako złodziej parowozowych części – był szpiegiem sił reakcji, której zadaniem było „niszczenie i szkodzenie na każdym odcinku wytężonej pracy mas pracujących przy budowie zrębów socjalizmu”. Sąd obciążył Plichtę za „wielokrotność dokonywanych aktów sabotażu w komunikacji, od której zależy tempo odbudowy kraju oraz wykonanie planu trzyletniego” i skazał – w trybie doraźnym – na karę śmierci. 15 września 1949 roku został stracony.

W 1950 roku Jan Orliński awansował do Naczelnej Prokuratury Wojskowej w Warszawie, gdzie do 1956 roku pracował na wielu kierowniczych stanowiskach. W latach 1957-1958 był zastępcą prokuratora Wojsk Lotniczych.

Jak podaje historyk Krzysztof Szwagrzyk w 1968 roku w wyniku wydarzeń marcowych próbował wraz z żoną popełnić samobójstwo. Interwencja lekarzy spowodowała, że  Orlińskiego odratowano. Żona – lekarka wojskowej przychodni zmarła. Z dniem 1 stycznia 1969 roku zwolniony z zawodowej służby wojskowej. Zmarł w 1986 roku w Warszawie.

Stanisław Płużański