Ciepliński Łukasz

(1913-1951) „Antek”, „Bogdan”, „Brona”, „Grzmot”, „Inżynier”, „Konrad”, „Ludwik”, „Nowak”, „Ostroróg”, „Ostrowski”, „Pług”, „Tomek”, „Topór”, „Witold”, „Zygmunt”; nazwiska konspiracyjne: Marian Kaczmarek, Zygmunt Lewicki, Jan Pawlita, Lech Zieliński; podpułkownik piechoty Wojska Polskiego; inspektor Inspektoratu Rejonowego Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej Rzeszów, komendant Podokręgu Delegatury Sił Zbrojnych Rzeszów, prezes IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”

Odbiorą mi życie, a to nie najważniejsze 

Urodził się 26 listopada 1913 r. w Kwilczu, pow. Międzychód, jako syn Franciszka i Marii z domu Kaczmarek. Po ukończeniu szkoły powszechnej dostał się do Korpusu Kadetów nr 3 w Rawiczu, gdzie otrzymał świadectwo dojrzałości. Wstępując do Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie k.Ostrowi Mazowieckiej, jako absolwent Korpusu Kadetów został zwolniony z jednorocznego kursu unitarnego i naukę rozpoczął od drugiego roku. W 1936 r. otrzymał awans do stopnia podporucznika i rozpoczął służbę w 62 pułku piechoty w Bydgoszczy, gdzie był dowódcą plutonu, a następnie kompanii przeciwpancernej.

Podczas kampanii polskiej w 1939 r. wykazał się męstwem w bitwie nad Bzurą w czasie obrony przeprawy pod Brochowem, prowadząc ostrzał atakujących czołgów niemieckich, z których wiele zostało zniszczonych. Walczył w obronie Warszawy, a po kapitulacji przedostał się do Rzeszowa, gdzie pod fałszywym nazwiskiem Jan Pawlita organizował struktury Organizacji Orła Białego.

W grudniu wraz z innymi członkami organizacji wyruszył na Węgry. Do Budapesztu dotarł w wigilię 1939 r., gdzie przeszedł szkolenie konspiracyjne. W drodze powrotnej do kraju został zatrzymany przez policję ukraińską [Ukraińska Policja Pomocnicza, powołana zarządzeniem Hansa Franka z dnia 17 grudnia 1939 roku] w Baligrodzie i przekazany Niemcom. Osadzony w więzieniu w Sanoku, z którego po trzech miesiącach udało mu się zbiec i przedostać do Rzeszowa.

Na początku maja 1940 r. otrzymał nominację na komendanta Obwodu ZWZ Rzeszów. Od wiosny 1941 r. dowodził Inspektoratem ZWZ Rzeszów. Wykazywał na tym stanowisku nieprzeciętne zdolności konspiracyjne i dowódcze. Do spektakularnych sukcesów należy zaliczyć wykradzenie na początku 1941 r. niemieckich map wojskowych, świadczących o przygotowaniach do wojny z ZSRR, czy też obserwacja doświadczeń z rakietą V-2, prowadzonych na poligonie we wsi Blizna koło Pustkowa. Ciepliński dużą wagę przywiązywał do spraw informacji i propagandy. Odpowiedni referat po reorganizacji przeprowadzał akcje dywersyjne i sabotażowe, tworzył i szkolił bojówki propagandy ulicznej i „małego sabotażu”, prowadził akcję „N”, mającą na celu demoralizację wojsk niemieckich. Na jego rozkaz eliminowano gestapowców zajmujących się zwalczaniem podziemia.

W ramach akcji „Burza” dowodził w stopniu kapitana działaniami bojowymi Grupy Operacyjnej 24 Dywizji Piechoty AK. Była ona podzielona na pięć zgrupowań, toczących intensywne walki oraz wykonujących działania dywersyjne wobec wojsk niemieckich.

Po zajęciu Rzeszowszczyzny przez Sowietów, Ciepliński, nastawiony sceptycznie do prowadzenia z nimi rozmów, kontynuował działalność konspiracyjną, awansowany do stopnia majora. Z jego rozkazu obserwowano i likwidowano aktywnych współpracowników sowieckich, uniemożliwiano tworzenie przez Sowietów rejestrów poborowych, niszczono dokumentację dotyczącą kontyngentów. Najśmielszą akcją był jednak atak na więzienie na Zamku w Rzeszowie, przeprowadzony w nocy z 7 na 8 października 1944 r., celem uwolnienia przetrzymywanych tam więźniów. Niestety akcja zakończyła się niepowodzeniem.

Po rozwiązaniu AK Ciepliński zdał piastowane przez siebie funkcje, opuścił Rzeszów i zamieszkał w Krakowie. Wiosną 1945 r., awansowany do stopnia podpułkownika, został szefem sztabu Krakowskiego Okręgu NIE (Niepodległość). Była to organizacja przygotowywana na wypadek okupacji sowieckiej. Po powołaniu w maju 1945 r. Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, Ciepliński pełnił funkcję szefa sztabu Okręgu Kraków DSZ, obejmując jednocześnie stanowisko komendanta Podokręgu Rzeszów DSZ. W sierpniu został komendantem Okręgu Krakowskiego DSZ, lecz w tym czasie strukturę tę rozwiązano, tworząc na jej miejsce Ruch Oporu bez Wojny i Dywersji Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” (WiN). Zmieniono formę organizacyjną, zastępując nazewnictwo wojskowe określeniami cywilnymi. Ciepliński objął stanowisko prezesa Okręgu Krakowskiego WiN. W grudniu 1945 r. mianowany został prezesem Obszaru Południowego Zrzeszenia WiN. Podlegały mu okręgi Rzeszowski, Krakowski, Śląsko-Dąbrowski oraz Dolnośląski.

W październiku 1946 r. aresztowano prezesa II Zarządu WiN Franciszka Niepokólczyckiego. Jego zastępcą, jako prezes III Zarządu, został Wincenty Kwieciński. Zarząd ten przetrwał ledwie dwa miesiące, do początku 1947 r., gdy Kwieciński został zatrzymany. Na odprawie zwołanej przez Cieplińskiego podjęto decyzję o kontynuowaniu prac i przystąpiono do odtwarzania struktur centralnych WiN. Prezesem IV Zarządu został Łukasz Ciepliński, który zamieszkał w Zabrzu pod fałszywym nazwiskiem Marian Kaczmarek. Pomimo, że działania IV Zarządu WiN przypadły na okres załamania się ducha oporu w części społeczeństwa po sfałszowanych wyborach do sejmu, Ciepliński przystąpił energicznie do pracy. Zweryfikował kadry, uaktywnił wywiad polityczny i wojskowy oraz uruchomił nowe szlaki przerzutowe na Zachód. Nawiązał także kontakty z hierarchami Kościoła katolickiego w Polsce oraz wystosował „List otwarty do polskich socjalistów” przestrzegający ich przed działaniami komunistów wobec PPS. Spowodowało to zintensyfikowanie działań PPR w celu likwidacji IV Zarządu WiN. Jesienią 1947 r. brak perspektyw na zmianę sytuacji politycznej skłonił Cieplińskiego do zawieszenia działań.

28 listopada 1947 r. Łukasz Ciepliński został aresztowany. W krótkim czasie zatrzymano niemal wszystkich działaczy IV Zarządu WiN. Śledztwo, pod nadzorem NKWD, prowadzono w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Było ono niezwykle wyczerpujące i brutalne. Wobec Cieplińskiego stosowano przymus fizyczny i psychiczny, podając mu również środki psychotropowe. Po przesłuchaniach wielokrotnie przynoszono go do celi nieprzytomnego. Na skutek bicia po głowie stracił częściowo słuch.

Proces IV Zarządu WiN rozpoczął się 5 października 1950 r. przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie. Wyjaśnień oskarżonych nie brano pod uwagę. Wyrok zapadł 14 października - Ciepliński został skazany na pięciokrotną karę śmierci. Podobne wyroki otrzymali pozostali członkowie IV Zarządu WiN: Józef Batory, Franciszek Błażej, Karol Chmiel, Mieczysław Kawalec, Adam Lazarowicz i Józef Rzepka. Zabito ich strzałem w tył głowy 1 marca 1951 r., grzebiąc w anonimowej mogile. Symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, w Kwaterze „Ł”.

Odznaczony Krzyżem Walecznych oraz Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. 3 maja 2007 r. został pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego. 1 marca 2013 r. decyzją Ministra Obrony Narodowej Łukasz Ciepliński został awansowany na stopień pułkownika. Doczekał się licznych form upamiętnienia, głównie w Krakowie i na Rzeszowszczyźnie. Data zamordowania członków IV Zarządu Głównego Zrzeszenia WiN jest corocznie obchodzona jako Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Paweł Wąs

zobacz też: Aleksander Drej; Kazimierz Jezierski; Aleksander Warecki

źródło: Fundacja Łączka