Danilewicz Tadeusz

DANILEWICZ TADEUSZ (1895-1972) - ppłk WP; szef sztabu NSZ-AK, komendant główny NZW, ps. \"Doman\", \"Kossak\", \"Kuba Łoziński\".

Od IX 1915 służył w 58 pp armii austriackiej, po ukończeniu szkoły oficerów rezerwy (VII-IX 1916) był instruktorem w kadrze pułku, po ukończeniu szkoły oficerskiej (XII 1916-II 1917) został instruktorem w batalionie marszowym, od V 1917 był dowódcą plutonu, następnie dowódcą kompanii.

Po I w.św. kontynuował studia w Akademii Handlowej we Lwowie.

Od IX 1922 powołany do czynnej służby wojskowej do 6 Pułku Strzelców Podhalańskich, w którym był m.in. dowódcą kompanii, oficerem administracyjnym koszar i dowódcą plutonu pionierów.

W kampanii wojennej 1939 był dowódcą 1. Batalionu 3. pp Legionów 2 DP Legionów w Armii „Łódź”. Od 23 IX dowodził 4. Batalionem 132. Rezerwowego Pułku Piechoty w obronie twierdzy Modlin. Po jej kapitulacji (29 IX) wzięty do niewoli, z której został zwolniony 26 X, powrócił do Jarosławia.

W konspiracji od XI 1939 w Narodowo-Ludowej Organizacji Wojskowej jako oficer sztabu Komendy Obwodu Jarosław. W V 1940 przeszedł do NOW i został przeniesiony do KG w Warszawie. Od VII 1941 pełnił funkcję zastępcy szefa wydziału organizacyjnego KG NOW. Po utworzeniu NSZ (IX 1942) został szefem I oddziału (ogólno-organizacyjnego) Dowództwa NSZ. Od I 1943 wchodził w skład Wojennego Zarządu Głównego SN, pełniąc w nim funkcję szefa Wydziału Wojskowego. W XII 1943 został awansowany do stopnia ppłk. NSZ. Po scaleniu NSZ z AK (7 III 1944) podporządkował się tej decyzji. KG AK zatwierdziła jego stopień ppłka.

Od V 1944 był szefem sztabu KG NSZ-AK. Uczestniczył w Powstaniu Warszawskim. Przebywał na terenie Śródmieścia-Północ. Po kapitulacji Powstania nie poszedł do niewoli, opuścił Warszawę z ludnością cywilną, udając się do Piotrkowa, następnie do Częstochowy.

Z chwilą powstania NZW (II 1945) został jej szefem sztabu (do V 1945), pełniąc równolegle funkcję w Wydziale Wojskowym SN. 1 VI 1945 został mianowany Komendantem Głównym NZW, powołał 5 Komend Obszarów i 14 Okręgów, doprowadził do scalenia wewnętrznego różnych organizacji, wchodzących w jego skład: NOW-AK, NSZ-AK i innych. Określił także podstawowe cele i metody działania NZW w „Rozkazie Nr 312” z 22 VII 1945:

Walka Narodu Polskiego o elementarne prawa bytu i rozwoju trwa nadal. Będzie ona ciężka i długa. Musi być prowadzona jak najskuteczniej i z najmniejszymi dla Narodu stratami. (...)

Walka obecna będzie przede wszystkim walką polityczną, będzie się toczyć o to, co stanowi istotę Narodu: kulturę, religię, tradycję, o niezawisłość myśli i ducha polskiego, będzie to walka z komunizmem i wpływami Wschodu. Walczyć będziemy o każdą komórkę gospodarczą,, społeczną, wychowawczą, a w szczególności o duszę młodego pokolenia. W walce tej wszyscy musicie wziąć pełny udział. (...) Trwać ona będzie aż do uzyskania celów postawionych przed jej rozpoczęciem: stworzenia suwerennego Państwa Polskiego ze wszystkich jego ziem, z granicami poszerzonymi na zachodzie i północy, zdolnego zapewnić nieskrępowane warunki rozwoju dla Narodu Polskiego do realizacji programu Wielkiej i Sprawiedliwej Polski.  

Aby uniknąć aresztowania, 17 XII 1945 opuścił Polskę i udał się do Paryża, przebywając tam do 1948, następnie zamieszkał w Wielkiej Brytanii. Był czynnym działaczem polonijnym w środowiskach kombatanckich i społecznych. Zmarł 21 XI 1972 w Huddersfield i tam został pochowany.

Odznaczony m.in. Krzyżem  VM V kl. i Krzyżem Walecznych.

Leszek Żebrowski