Kakowski Stanisław

(1898-1951), „Jastrząb”, „Kaźmierczuk”; członek Stronnictwa Narodowego, dowódca placówki Armii Krajowej, żołnierz Obwodu ROAK (Ruch Oporu Armii Krajowej) Przasnysz, dowódca patrolu NZW (Narodowe Zjednoczenie Wojskowe), komendant związkowego Obwodu NZW Przasnysz

Urodził się 11 listopada 1898 r. w Dzielinie, pow. Przasnysz, jako syn Józefa i Agaty z domu Żebrowskiej. W listopadzie 1918 r. uczestniczył w rozbrajaniu Niemców w Pułtusku i Zegrzu. W latach 1919-1921 służył w 5 Pułku Piechoty 1 Dywizji Piechoty Legionów, w łączności przy sztabie głównym Wojska Polskiego oraz w tzw. oddziałach defensywnych. Uczestniczył w walkach na froncie północnym, m.in. o Wilno. W kwietniu 1921 r. zakończył służbę wojskową w stopniu kaprala. Pomimo propozycji pozostania w wojsku powrócił na Mazowsze, gdzie zamieszkiwał w Sokołowie, a następnie w Dzielinie. Działał w Stronnictwie Narodowym (SN).

Podczas II wojny światowej działalność konspiracyjną prowadził od 1940 r. W szeregi Armii Krajowej (AK) wstąpił dwa lata później. Dowodził placówką konspiracyjną AK w gminie Chojnowo. Od 1944 r. ukrywał się przed aresztowaniem.

Po wkroczeniu wojsk sowieckich nadal prowadził działalność konspiracyjną w ramach Obwodu Ruchu Oporu Armii Krajowej (ROAK) Przasnysz kryptonim „Las”, organizując zaplecze terenowe dla patrolu partyzanckiego  sierż. Eugeniusza Dobrzyńskiego „Orzyca”. Wspólnie z oddziałem przeszedł pod koniec 1946 r. do XVI Okręgu Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW). Nie ujawnił się podczas amnestii 1947 r.

W latach 1947-1949 podlegał Komendzie Powiatu „Płomień 1”, zaś od marca 1949 r., po śmierci sierż. Dobrzyńskiego, przeszedł pod rozkazy st. sierż. Mieczysława Dziemieszkiewicza „Roja”. Po rozbiciu komendy okręgu Kakowski został mianowany komendantem Powiatu Praga (Przasnysz) i dowódcą kilkuosobowego patrolu partyzanckiego, wchodzącego w skład oddziału „Roja”. W grudniu 1949 r., na skutek dekonspiracji i zagrożenia aresztowaniem, przeszedł na stałe do partyzantki. Do 1951 r. uczestniczył w wielu akcjach dywersyjnych przeprowadzanych przez oddział „Roja”. Bezpieka w ramach rozpracowania o kryptonimie „Rozbitki” inwigilowała podkomendnych „Kaźmierczuka” oraz jego rodzinę.

Po śmierci „Roja” w kwietniu 1951 r. Kakowski kontynuował działalność partyzancką ze swym patrolem, w skład którego wchodzili: jego syn Henryk Kakowski „Henryk”, „Herkules” oraz Jerzy Miączyński „Bohun”, „Szary”. Wszyscy ukrywali się na strychu obory w gospodarstwie Anastazego Pszczółkowskiego we wsi Kadzielnia. 14 października 1951 r., na skutek donosu agentury, bezpieka zlokalizowała kryjówkę. W trakcie wymiany ognia członkowie patrolu ponieśli śmierć. W wyniku ostrzału pociskami zapalającymi spłonęły zabudowania gospodarcze, w których znajdował się „Kaźmierczuk”. Ciała zabitych przewieziono do siedziby UB w Przasnyszu celem identyfikacji. Pogrzebano je w nieznanym miejscu.

 Paweł Wąs

Bibliografia:

1. Krajewski, T. Łabuszewski, Stanisław Kakowski (1898-1951) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956…, t. 3, s. 236-237.

źródło: Muzeum Żołnierzy Wyklętych