Minkiewicz Lucjan

(1918-1951), „Wiktor”; podporucznik Armii Krajowej, żołnierz Podokręgu Kowno AK, oficer Okręgu Białystok Armii Krajowej Obywatelskiej, dowódca 6 Brygady Wileńskiej

Urodził się 13 grudnia 1918 r. w miejscowości Szunia, w guberni moskiewskiej, jako syn Antoniego i Stanisławy z domu Lisowskiej. Wkrótce po zakończeniu I wojny światowej jego rodzina przybyła do Polski. Początkowo mieszkali w Białymstoku, a następnie w Wilnie, gdzie chłopiec uczęszczał do Gimnazjum im. Króla Zygmunta Augusta. Po zdaniu matury w 1937 r. studiował inżynierię lądową na Politechnice Warszawskiej.

W wojnie obronnej 1939 r. wziął udział jako ochotnik w szeregach 20 Pułku Piechoty, z którym walczył m.in. pod Kobryniem. Po powrocie do Wilna rozpoczął działalność konspiracyjną. Od marca 1940 r. pracował w majątku Dyrdyszki w pow. rosieńskim na Litwie. Jako dowódca sekcji działał tam do stycznia 1944 r. w siatce Podokręgu Kowno Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), a następnie Armii Krajowej (AK). Powrócił na Wileńszczyznę, gdzie wstąpił do oddziału partyzanckiego por. Adama Boryczki ps. „Tońko”, a następnie od stycznia do lipca 1944 r. był dowódcą 5 Drużyny 2 Plutonu 1 Kompanii 6 Wileńskiej Brygady AK. Uczestniczył w wielu walkach z oddziałami niemieckimi. Awansowany do stopnia podporucznika.

Po aresztowaniu przez sowietów dowództwa Okręgu Wileńskiego AK, Minkiewicz z grupą kilkunastu partyzantów 6 Brygady przeszedł w sierpniu 1944 r. w Białostockie. W Obwodzie Bielsk Podlaski AK został członkiem sekcji likwidacyjnej por. Zygmunta Błażejewicza „Zygmunta”. Nawiązał kontakty z mjr. Zygmuntem Szendzielarzem „Łupaszką” i na początku kwietnia 1945 r. został zastępcą dowódcy 1 Szwadronu odtwarzanej na Białostocczyźnie 5 Wileńskiej Brygady.

Po demobilizacji 5 Brygady, od 4 października 1945 r. pełnił funkcję dowódcy oddziału partyzanckiego, przekształconego w lutym 1946 r. w 6 Wileńską Brygadę, operującą na Białostocczyźnie i Podlasiu. Brał udział w wielu akcjach zbrojnych przeciwko oddziałom pacyfikacyjnym NKWD, Urzędu Bezpieczeństwa (UB), Milicji Obywatelskiej (MO) i Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (KBW). Likwidowano komunistycznych działaczy oraz konfidentów bezpieki. 19 października 1946 r. ze względów zdrowotnych Minkiewicz przekazał dowództwo brygady swojemu zastępcy por. Władysławowi Łukasiukowi „Młotowi”, który kontynuował walkę. „Wiktor” wyjechał do Drohiczyna nad Bugiem, a następnie do Krakowa i Zakopanego.

W styczniu 1948 r. zamieszkał z żoną Wandą ps. Danka” we Wrocławiu. W ramach konspiracji Okręgu Wileńskiego AK nadal utrzymywał ścisłe kontakty z mjr. „Łupaszką” oraz ppłk. Antonim Olechnowiczem „Pohoreckim”. Przez ppor. Antoniego Wodyńskiego miał również stały kontakt z oddziałem „Młota”.

30 czerwca 1948 r. udało mu się uniknąć zasadzki, zorganizowanej przez UB w ramach ogólnopolskiej akcji „X”, przeciwko żołnierzom z Wileńszczyzny. Ukrył się we wrocławskim mieszkaniu zajmowanym przez Jadwigę Łukasiuk. Po wypuszczeniu na wolność jego żony Wandy, wyjechali do Krakowa. 1 lipca 1948 r. oboje zostali aresztowani w „kotle” urządzonym w mieszkaniu siostry „Wiktora”, Janiny Oszywowej. Na czas śledztwa przetransportowano ich do Departamentu Śledczego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (MBP) w Warszawie. 10 lipca 1948 r. Minkiewicz został osadzony w więzieniu przy ul. Rakowieckiej.

Po brutalnym, długotrwałym śledztwie odbył się proces przed Wojskowym Sądem Rejonowym (WSR) w Warszawie. 2 listopada 1950 r. skład sędziowski, z mjr. Mieczysławem Widajem na czele, skazał Minkiewicza na karę śmierci. 29 grudnia Najwyższy Sąd Wojskowy odrzucił skargę rewizyjną, zaś prezydent Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. 8 lutego 1951 r. o godz. 19.55 Minkiewicz został zabity strzałem w tył głowy przez st. sierż. Aleksandra Dreja w piwnicach więzienia mokotowskiego w Warszawie. Wraz z nim zginęli Henryk Borowski, Antoni Olechnowicz, Zygmunt Szendzielarz.

Symboliczna mogiła Lucjana Minkiewicza znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, w Kwaterze „Na Łączce”. Pomimo prowadzonych tam prac ekshumacyjnych, dotychczas nie udało się zidentyfikować jego szczątków.*

W uznaniu zasług odznaczony pośmiertnie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Paweł Wąs

 *) Szczątki Lucjana Minkiewicza zostały odnalezione przez ekipę poszukiwawczą prof. Krzysztofa Szwagrzyka wiosną 2013 r. w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.  

Bibliografia:

1. Tomasz Balbus, Krzysztof Szwagrzyk, Lucjan Minkiewicz (1918-1951) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956:
2. Słownik biograficzny, t. 1, red. Sławomir Abramowicz i inni, Kraków â Warszawa 2002, s. 284-286.