Piotrowski Wacław
Żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych. Wacław Piotrowski ps. „Cichy” –
Urodził się 20 kwietnia 1910 r. we wsi Łychów w powiecie kraśnickim jako syn Franciszka i Stanisławy z domu Wójcik. Miał troje rodzeństwa: siostrę Apolonię i braci: młodszego Jana i starszego Floriana, który prawdopodobnie w latach 30. wyjechał do Kanady. Rodzice pracowali na roli, posiadali 6-hektarowe gospodarstwo w Łychowie.
Po ukończeniu szkoły podstawowej w Łychowie uczył się w Gimnazjum Koedukacyjnym Wydziału Powiatowego Sejmiku Janowskiego w Kraśniku. Ukończył je w 1932 r. Od 13 września 1932 do 12 lipca 1933 r. odbył Kurs Podchorążych Rezerwy 30 Dywizji Piechoty w Kobryniu. Następnie ukończył Wyższą Szkołę Inżynierską im. Wawelberga w Warszawie. Od 23 października 1935 do 31 grudnia 1938 r. pracował w Polskich Kolejach Państwowych w Warszawie, w Wydziale Elektrotechnicznym. Następnie 1 stycznia 1939 r. został zatrudniony jako kreślarz-konstruktor w Polskich Zakładach Optycznych w Warszawie. W tym czasie aktywny był w Związku Strzeleckim oraz przeszedł szkolenia lotnicze w ramach Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwlotniczej. Odbył tam szereg kursów: pilota szybowcowego kategorii „A” i „B” w 1936 r., ukończył Lotniczy Kurs Teoretyczny, a także Kurs Sportu Spadochronowego, Wyszkolenia Spadochronowego oraz Teoretyczny Kurs Pilotażu Szybowcowego w 1937 r. Następnie w 1938 r. uzyskał dyplom ukończenia kursu Instruktorów Sportu Spadochronowego oraz w Ośrodku Przysposobienia Wojskowego Lotniczego odbył kurs pilotażu motorowego w lotach samodzielnych i warunkowych na samolocie RWD–8.
Uczestniczył w walkach we wrześniu 1939 r., po ucieczce z niewoli sowieckiej powrócił do rodzinnego Łychowa. Związał się z podziemiem narodowym, miał pełnić funkcję oficera informacyjnego w komendzie powiatowej NSZ Kraśnik. W związku z licznymi napadami rabunkowymi, jakich dopuszczali się na tym terenie członkowie Gwardii Ludowej, a także dokonywanymi przez nich zabójstwami mieszkańców powiatu kraśnickiego, W. Piotrowski zdecydował się wiosną 1943 r. na utworzenie oddziału zbrojnego, podporządkowanego Komendzie Okręgu Lubelskiego NSZ. Jego zadaniem była obrona ludności przed działaniem okupanta niemieckiego, a także likwidowanie zagrożenia komunistycznego. Bohdan Szucki napisał, że na przełomie maja i czerwca 1943 r. grupa GL Antoniego Palenia ps. „Jastrząb” zrabowała i zniszczyła gospodarstwo ojca W. Piotrowskiego w Łychowie.
Dość szybko oddział W. Piotrowskiego przekształcił się w liczną i sprawną formację partyzancką (wiosną 1944 r. liczyła ponad 120 żołnierzy). Oddział przeprowadzał akcje zbrojne przeciwko Niemcom oraz oddziałom komunistycznym. Współdziałał z szefem Akcji Specjalnej NSZ Okręgu Lubelskiego rtm. Leonardem Zub-Zdanowiczem ps. „Ząb”, a także dowódcami innych oddziałów partyzanckich z tego terenu: Henrykiem Figuro-Podhorskim ps. „Step”, Janem Imbirowiczem ps. „Jacek”, Leonem Cybulskim ps. „Znicz” i Marianem Kaczmarskim ps. „Dymsza”. Jedną z pierwszych akcji była potyczka z Niemcami pod Batorzem. Jesienią 1943 r. wszedł w skład 1 Pułku Legii Nadwiślańskiej Ziemi Lubelskiej NSZ. W kwietniu 1944 r. kierował operacją przeciwko oddziałowi Armii Ludowej Feliksa Kozyry ps. „Błyskawica” we wsi Trzydnik Duży. W wyniku działań zbrojnych zlikwidowano dowódcę oddziału AL. Dnia 21 kwietnia 1944 r. W. Piotrowski dowodził oddziałem NSZ w bitwie pod Marynopolem, stoczył też walkę z oddziałem SS pod wsią Baraki Stare oraz pod Bychawą.
W lipcu 1944 r. oddziały dowodzone przez H. Figuro-Podhorskiego oraz M. Kaczmarskiego przeszły przez Wisłę na ziemię kielecką. Oddziałowi, kierowanemu przez W. Piotrowskiego, nie udało przekroczyć rzeki i wraz z grupą L. Cybulskiego pozostał na Lubelszczyźnie. Oba oddziały miały wziąć udział w akcji „Burza” oraz podjęły próbę pójścia z odsieczą Warszawie. Częściowo zdemobilizowany oddział W. Piotrowskiego walczył z władzą komunistyczną przynajmniej do lata 1945 r. Część członków oddziału opuściła rodzinne strony i przeniosła się do Gdańska-Oliwy, gdzie żołnierze kwaterowali w młynie wodnym. Na terenie Pomorza prowadzili działalność jeszcze przed referendum 1946 r. Epizodycznie współpracowali z oddziałami mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”. W początkach sierpnia 1946 r. W. Piotrowski nielegalnie przekroczył granicę Polski w Tatrach, przedostając się do Europy Zachodniej, a następnie do Kanady. Tam osiedlił się w miejscowości Kitchener koło Ontario.
W kraju władze stale inwigilowały rodzinę Piotrowskich. Młodszy brat Wacława – Jan ps. „Zając” w okresie okupacji był także członkiem NSZ w ramach placówki w Łychowie w gminie Kraśnik. W 1944 r. został zatrzymany przez Sowietów i wywieziony do ZSRR, skąd powrócił w 1946 r. Rok później, podobnie jak starszy brat, wyjechał do Kanady. Represjonowani byli też rodzice W. Piotrowskiego – Stanisława i Franciszek Piotrowscy. Ojciec, na skutek wielokrotnych aresztowań i stosowanych tortur, zmarł w 1947 r. Do połowy lat 50. Urząd Bezpieczeństwa w Kraśniku inwigilował matkę W. Piotrowskiego oraz jego siostrę Apolonię i jej męża Antoniego Suchorę. W oddziale W. Piotrowskiego w czasie wojny było wielu mieszkańców gminy Potok w powiecie kraśnickim, dlatego w lipcu 1953 r. tamtejszy Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego wszczął specjalne czynności, których celem było uzyskanie informacji o aktualnej działalności byłych członków NSZ z tego terenu. Osobno kontrolowano także mieszkańców wsi Łychów, skąd pochodził W. Piotrowski i gdzie mieszkała jego matka.
Rodzina Piotrowskich wymieniała korespondencję z Janem i Wacławem Piotrowskimi, którzy przebywali w Kanadzie. Ponadto W. Piotrowski utrzymywał kontakt z kilkoma swoimi podkomendnymi z czasów II wojny światowej, m.in. ze Stanisławem Pikułą i Bronisławem Burakiem. W 1952 r. S. Piotrowska starała się o zezwolenie na wyjazd do Stanów Zjednoczonych. Paszportu nie otrzymała wskutek interwencji por. Jana Kościa z PUBP w Kraśniku, który w piśmie do Dyrektora Biura Paszportów Zagranicznych Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie napisał, że rodzina Piotrowskich jest wrogo ustosunkowana do obecnego ustroju. Natomiast synowie Piotrowskiej […] są słynni z morderstw członków P.P.R i A.L. w woj.[ewództwie] lubelskim. Byłoby karygodne, gdyby ob.[ywatelka] Piotrowska dostała zezwolenie na wyjazd za granicę. Rodzina Piotrowskich była od połowy 1953 r. stale inwigilowana przez informatorów o pseudonimach „Zając” i „Kruk” oraz „Zamek”.Piotrowski zmarł 16 kwietnia 1982 r. w Kitchener w Kanadzie, gdzie został pochowany. Rodziny nie założył.
Ewa Rzeczkowska
Bibliografia:
- J. Chodakiewicz, Narodowe Siły Zbrojne „Ząb” przeciw dwu wrogom, wyd. 2, Warszawa 1999.
- Zaborski, Okręg lubelski Narodowych Sił Zbrojnych 1942–1944, w: Narodowe Siły Zbrojne. Materiały z sesji naukowej poświęconej historii Narodowych Sił Zbrojnych, Warszawa, 25 października 1992 r., Warszawa 1994.
- B. Szucki ps. „Artur”, Narodowe Siły Zbrojne
